खबरमाला संवाददाता
अमेरिकाको हवाई निवासी अमेरिकी नागरिक सुसन ब्राडफोर्डको घरमा संकलन गरी राखिएका २४ स्थान बहुमुल्य नेपाली कलात्मक मुर्तिहरु नेपाल सरकारलाई फिर्ता भएको छ । निवासी सुसन ब्राडफोर्डले आफ्नो घरमा व्यक्तिगत सग्रहमा रहेका २४ थान पुरातात्विक महत्वका कलात्मक मुर्तिहरु नेपाल सरकारलाई फिर्ता गरेको हो । ति मुर्तीहरु ढलाट कवर, ढलोट अघोर भैरव, ढलोट महिषासूर मर्दिनी, ढलोट महामन्जुश्री शक्ति, ढलोट विघ्नान्तक भैरव, तामा प्रज्ञापारमिता, ढलोट÷तामा किन्नरी(अप्सरा), तामा मन्जुश्री शक्ति, काठ बाराही, काठ चमुण्डाको शीर, प्रस्तर सरस्वती रहेका छन ।
त्यसैगरी प्रस्तर मन्जुश्री शक्ति, प्रस्तर अगस्थमुनि, कागज हस्तलिखित ग्रन्थ, साना मूर्तिहरु (स्तुपा, कुवेर, जोगिनी, मन्जुश्री र सिक्का), तामा काली यन्त्र, हाड कंकाल यन्त्र, काठ फुर्वा, फलाम भोटे ताल्चा, ढलोट सिन्दुरदानी, फलाम त्रिशूल, तामा बाला, ढलोट बाला, तामा आरति पात्र) रहेका छन । नेपाल फिर्ता भएका ति कलात्मक मुर्तिहरु पुरातत्व विभागको संरक्षणमा रहेको छ । उक्त कलात्मक वस्तुहरु सुरक्षा र संरक्षणको लागि राष्ट्रिय संग्रहालय, छाउनीमा राखिएको छ । हालसम्म १ सय ७३ थान पुरातात्विक वस्तुहरु विदेशबाट नेपाल फिर्ता भएको पुरतत्व विभागले जनाएको छ ।
नेपालबाट मुर्ति हराउने घटना सामान्य जस्तै हो । विदेशमा कहिंकतै प्रर्दशनी हुँदा नेपालमा हराएको भनिएका ति मुर्तीहरु कसरी प्रर्दशनीमा राख्छन । खास गरी २०४६ साल पहिले धेरै त्यस्ता पुरातत्वीक मुर्तिहरु अमेरिका अष्ट्रेलिया र यूरोप पुगेको थुप्रै घटनाहरु छन । जो संग अमेरिकामा त्यस्ता पुराना नेपाली मुर्तिहरु छन उनिहरु आफुले केहि उपहार पाएको केहि किनेको र केही नेपालबाट आउँदा ल्याएको भन्दछन तर ती अत्यन्तै महत्वपुर्ण मुर्तिहरु यसरी सजिलै विदेशीले कसरी ल्याउँछन रु
तथ्याङक अनुसार पुरातत्व विभागमा ४ सय ९ वटा मुर्ती, कला वस्तु चोरी सम्बन्धी दर्ता भएका उजुरीहरु दर्ता छन् । त्यसमध्ये ७७ वटा मुर्तीहरु र कलावस्तुहरु भेटाइसकिएको छ । नेपालबाट कतिवटा मुर्तीहरु बाहिरियो भन्ने बिषयमा भने विभागसँग तथ्याङ्क छैन् । किनभने मुर्तीहरु हराउने प्रक्रिया बहुदल पछि भन्दा बहुदल अघि व्यपक थियो । अहिलेसम्म नेपाल फर्काइएका मुर्तीहरुमा अमेरिकाबाट ७६ वटा, चीनबाट २९ वटा, बेलायतबाट २२ वटा, भारतबाट १३, अष्ट्रेलियाबाट ५ वटा र जर्मन, अष्ट्रिया, इटालीबाट एक÷एक वटा रहेका छन् , नेपालबाट हराएका मुर्तीहरु विभिन्न देशका म्युजियममा भेटिएका मुर्तीहरु हुन । ति फिर्ता भएका मुर्तिहरु कुन नेपाली मन्दिरबाट कहिले हराएका थिए एकिन छैन । जसले संकलन गरेका थिए उनले विभिन्न समयमा अमेरिका र अन्य देशबाट किनेर संकलन गरेको बताइएको छ ।
